Het belangrijkste burgerlijke dagboek van achter het front 'Gisteren hebben de soldaten-brancardiers de kerk wat gekuist. Het was verschrikkelijk nodig, want de stank was onverdraaglijk, het vuil afstotend. Hetzelfde stro lag er nog waarop zoveel gewonden gelegen hadden en gestorven waren. Ook doen zij een weinig de steenbrokken weg voor de ingang zodat de mensen enigszins kunnen passeren.' - fragment van 22 november 1914 Van oktober 1914 tot eind april 1918 hield de onderpastoor van het West-Vlaamse dorpje Dikkebus, Achiel Van Walleghem, een gedetailleerd dagboek bij over de oorlogsgebeurtenissen in zijn omgeving. Zijn dertien schriften worden beschouwd als de belangrijkste burgerlijke oorlogsdagboeken uit de Westhoek. Van Walleghem is immers een bevoorrechte getuige: hij werkt vanuit Dikkebus en Reningelst, plaatsjes net achter het front bij Ieper. En hij schrijft uiterst gedetailleerd, zowel over de militaire gebeurtenissen als over het lot van de lokale bevolking. De dagboeken van Achiel Van Walleghem zijn opgenomen in de Topstukkenlijst van het Vlaamse agentschap Kunsten en Erfgoed. Een onmisbare bron om de Eerste Wereldoorlog beter te begrijpen in een toegankelijke hertaling van Willy Spillebeen. Met historische stafkaarten, orginele foto's en een uitgebreide index. Het boek wordt ingeleid door de historici van het In Flanders Fields Museum. Ik heb het bijna 700 pagina's dikke 'Oorlogsdagboeken 1914-1918' ademloos gelezen, letterlijk van a tot z.  Achiel Van Walleghem, onderpastoor in Dikkebus, aan de frontlijn bij Ieper, schreef in 1914-1918 dag voor dag neer wat een oorlog met mensen doet, met zijn parochianen, met vluchtelingen, met soldaten uit het eigen land en uit verre landen zoals Australië en Nieuw-Zeeland. Hij schreef 13 cahiers vol, vaak letterlijk onder een regen van granaten en bommen. Hij noteerde al wat in zijn omgeving gebeurde, zonder een spoor van sensatiezucht, en uiteraard totaal onmachtig om het eindeloze doden te doen ophouden. Maar zijn manier om  te laten 'voelen' wat die Groote Oorlog in essentie is geweest, werkt zo diep in op zijn lezer, dat die er niet mee ophoudt vooraleer bladzij 695 is omgedraaid. Je hoeft bij die unieke leestocht niet te vrezen om te verdwalen in het West-Vlaams: Willy Spillebeen, zelf een bekend auteur, zorgde voor een buitengewoon geslaagde hertaling. - Julien Van Remoortere